چرا صحابه را دوست داریم؟
الحمدلله وحده والصلاة والسلام على من لا نبي بعده نبينا محمد وعلى آله وصحبه، أما بعد:
همانا که محبت و علاقه به اصحاب رسول الله ص در نزد اهل سنت و جماعت از
اصول ایمان قلمداد میشود. چرا که این گروه (صحابه) برگزیدگان بشریت به
شمار میآیند. آنان کسانی هستند که خداوند عز وجل ایشان را برای مصاحبت با
رسولش و انتشار دینش انتخاب کرد. همان کسانی که وظیفه سنگین حفظ دین و
تبلیغ آن را به نسلهای آینده به نحو احسن انجام دادند. و گفتنی است که اگر
این گروه برگزیده نبود شریعت اسلام نیز مانند دین یهود و مسیحیت دستخوش
تحریف میشد. حال اگر کسی در صلاحیت و صداقت صحابه ایراد وارد کند در واقع
به کتاب و سنتی که به وسیله ایشان به ما رسیده است طعن وارد کرده است.
از جانب دیگر، آیات و احادیث زیادی در فضیلت صحابه وارد شده است که دوست
داشتن و دفاع از آنها، و دشمنی با کسانی که به ایشان توهین میکنند را بر
ما واجب میکند.
بنابراین، ما صحابه را دوست داریم برای اینکه:
1 ـ خداوند تعالی از ایشان راضی گشته است، چنان که میفرماید لَقَدْ
رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ
الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ
عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا «18. (الفتح: 18).
«خداوند
از مؤمنان ـ هنگامى كه در زير آن درخت (بيعهالرضوان كه در حديبيه
انجام گرفت) با تو بيعت كردند ـ راضى و خشنود شد; خدا آنچه را در درون
دلهايشان (از ايمان و صداقت) نهفته بود مىدانست; از اين رو آرامش را بر
دلهايشان نازل كرد و پيروزى نزديكى (يعنى فتح خيبر) بعنوان پاداش نصيب
آنها فرمود».
2 ـ برای اینکه خداوند تعالی به صفت ایمان از
صحابه یاد کرده است، چنانکه فرموده است "هُوَ الَّذِيَ أَيَّدَكَ
بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِينَ" «62» . (الأنفال: 62).
«خداوند است كه تو را، با يارى خود و مؤمنان، تقويت كرد».
3 ـ صحابه را دوست داریم زیرا خداوند آنها را تایید کرده و آنها را رستگار
خوانده و به ایشان وعده بهشت داده است، در این باره میفرماید: لَـكِنِ
الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ
وَأَنفُسِهِمْ وَأُوْلَـئِكَ لَهُمُ الْخَيْرَاتُ وَأُوْلَـئِكَ هُمُ
الْمُفْلِحُونَ «88» أَعَدَّ اللّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن
تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
«89». (التوبه: 88-89).
«ولى پيامبر و كسانى كه با او ايمان آوردند، با
اموال و جانهايشان جهاد كردند; و همه نيكيها براى آنهاست; و آنها همان
رستگارانند! خداوند براى آنها باغهايى از بهشت فراهم ساخته كه نهرها از زير
درختانش جارى است; جاودانه در آن خواهند بود; و اين است رستگارى (و
پيروزى) بزرگ!».
4 ـ صحابه را دوست داریم زیرا خداوند درباره
آنها فرموده است: كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ «110» . (آل
عمران: 110).
«شما بهترين امتى بوديد كه به سود انسانها آفريده شده اند».
ابن عباس م در تفسیر این آیه میگوید: منظور کسانی هستند که با محمد ص هجرت کردند.
5 ـ صحابه را دوست داریم زیرا خداوند عز وجل نیز آنها را دوست دارد،
آنچنانکه فرموده است: ﮋﮤ ﮥﮦ ﮧ ﮨ ﮩﮊ. (المائده: 54). «خداوند به زودی
قومی را به وجود میآورد که آنها را دوست دارد و آنها نیز خداوند را دوست
دارند». حسن بصری میگوید: قسم به خدا که این آیه در باره مردم حروراء[1]
نازل نشده است بلکه درباره ابوبکر و عمر و یارانشان نازل شده است.
6 ـ صحابه را دوست داریم زیرا که خداوند از آنها با صفت ایمان یاد کرده
است، در این باره میفرماید: وَالَّذِينَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ
وَجَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَالَّذِينَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ
أُولَـئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَّهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ
كَرِيمٌ «74» . (الأنفال: 74).
«و آنها كه ايمان آوردند و هجرت نمودند
و در راه خدا جهاد كردند، و آنها كه پناه دادند و يارى نمودند، آنان
مؤمنان حقيقىاند; براى آنها، آمرزش (و رحمت خدا) و روزى شايستهاى است».
آنها را دوست داریم چرا که پیامبر ص محبتشان را نشانه ایمان، و بغضشان را
نشانه نفاق دانسته است، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ:
«آيَةُ الْمُنَافِقِ ثَلاثٌ: إِذَا حَدَّثَ كَذَبَ، وَإِذَا وَعَدَ
أَخْلَفَ، وَإِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ». (بخارى:33).
از ابوهريره t
روايت است كه نبي اكرم ص فرمود: «نشانة منافق، سه چيز است: اول اينكه در
صحبتهاي خود، دروغ ميگويد. دوم اينكه خلاف وعده، عمل ميكند. سوم اينكه در
امانت، خيانت ميكند».
نشانه ایمان دوست داشتن انصار و نشانه منافق تنفر از انصار میباشد.
7 ـ صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص ما را از بدگویی آنها منع کرده
است، و فرموده اند: «إذا ذكر أصحابي فأمسكوا». (الطبرانی). هرگاه دربارهی
صحابه من صحبت به میان آمد از بدگویی آنها خودداری کنید.
8 ـ
صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص آنها را سبب امنیت امت اسلام دانسته
است، در این باره فرمودهاند: «النجوم أمنة للسماء، فإذا ذهبت النجوم أتى
السماء ما توعد، وأنا أمنة لأصحابي فإذا ذهبتُ أتى أصحابي ما يوعدون،
وأصحابي أمنة لأمتي، فإذا ذهب أصحابي أتى أمتي ما يوعدون». (مسلم).
ستارهها سبب امنیت آسمان هستند پس هر گاه از بین بروند وعده ی (ناآرامی)
آن فراخواهد رسید، و من سبب امنیت اصحابم هستم، پس هر گاه از دنیا رفتم
وعدهی ناآرامی در آنها فراخواهد رسید، و اصحابم سبب امنیت امتم هستند، پس
هرگاه آنها از دنیا رفتند وعدهی ناآرامی در امت من فراخواهد رسید.
9 ـ صحابه را دوست داریم برای اینکه پیامبر ص آنها را بهترین مردم معرفی
کرده است، چنانکه میفرماید: «خير أمتي القرن الذي بعثت فيه، ثم الذين
يلونهم، ثم الذين يلونهم». (مسلم). بهترین افراد امت من کسانی هستند که من
در بین آنها مبعوث شدهام (صحابه)، سپس کسانی که بعد از ایشان میآیند
(تابعین)، و سپس کسانی که بعد از ایشان میآیند (تبع تابعین).
10 ـ
صحابه را دوست داریم زیرا که پیامبر ص ما را از ناسزا گفتن به آنها باز
داشته است، و فرموده است: «لا تسبوا أصحابي ، فوالذي نفسي بيده لو أنَّ
أحدكم أنفق مثل أحد ذهباً ما بلغ مُدَّ أحدهم ولا نصيفه». (مسلم). به اصحاب
من ناسزا نگویید، قسم به آن کسی که جان من در دست اوست (خداوند) اگر هر یک
از شما به اندازهی کوه احد طلا بخشش کند، نمیتواند به اندازهی نصف کف دست،
حسنات آنها نیکی کرده باشد، چه برسد به اندازه یک کف دست.
11 ـ
صحابه را دوست داریم زیرا پیامبر ص کسی را که به آنها ناسزا بگوید
لعنت کرده است چنانکه میفرماید: «لعن الله من سب أصحابي». (الطبرانی).
خداوند لعنت کند کسی که به اصحاب من ناسزا بگوید.
12 ـ صحابه را
دوست داریم زیرا پیامبر ص فرموده اند که نصرت و گسترش دین توسط ایشان و
یارانشان خواهد بود، و این چنین هم شد. ایشان در این باره فرموده اند:
«يأتي على الناس زمان، يغزو فئام من الناس، فيقال: فيكم من صاحب رسول الله
ص؟ فيقولون: نعم، فيفتح لهم، ثم يأتي على الناس زمان، فيغزو فئام من الناس،
فيقال لهم: فيكم من صاحب أصحاب رسول الله ص؟ فيقولون: نعم، فيفتح لهم، ثم
يأتي على الناس زمان، فيغزو فئام من الناس، فيقال لهم: هل فيكم من صاحب من
صاحب أصحاب رسول الله ص؟ فيقولون: نعم، فيفتح لهم». (بخاری ومسلم). یعنی:
زمانی فرا میرسد که گروهی از مردم جهاد میکنند، از آنها پرسیده میشود که
آیا در بین شما کسی هست که همراهی رسول الله ص کرده باشد، میگویند بله، و
بدینوسیله پیروز میشوند، سپس زمان دیگری فرا میرسد و گروهی از مردم جهاد
میکنند، به آنها گفته میشود: آیا در میان شما کسی که صحابهی پیامبر را
همراهی کرده باشد، میگویند: بله، آنگاه پیروز میشوند، سپس زمانی فرا میرسد
که گروهی از مردم به جهاد میپردازند، از آنها سوال میشود که آیا در بین شما
کسی هست که همراهان صحابه را همراهی کرده باشد، میگویند: بله، پس پیروز
میشوند.
13 ـ صحابه را دوست داریم چون آنها وزیران پیامبر ص و
یاران ایشان بودند، پیامبر ص در این باره میفرمایند: «إن الله تبارك
وتعالى اختارني، واختار لي أصحاباً، فجعل لي منهم وزراء وأنصاراً وأصهاراً،
فمن سبهم فعليه لعنة الله والملائكة والناس أجمعين، لا يقبل منه يوم
القيامة صرف ولا عدل». (حاکم و آنرا صحیح دانسته است). یعنی خداوند تبارک و
تعالی مرا برگزید، و همچنین برای من یارانی برگزید، و برایم از بین این
یاران وزیران و یاوران و خویشانی قرار داد، پس اگر کسی به آنها ناسزا بگوید
لعنت خداوند و ملائکه و تمامی مردم بر او باد، و در روز قیامت هیچگونه
توبه و فدیهای از او قبول نمیشود.
14 ـ صحابه را دوست داریم
زیرا دوست داشتنشان دلیل بر دوست داشتن پیامبر ص میباشد، و نفرت از ایشان
نیز دلیل بر نفرت از پیامبر ص میباشد، رسول الله ص در این باره میفرماید:
«الله الله في أصحابي، لا تتخذوهم غرضاً بعدي، فمن أحبهم فبحبي أحبهم، ومن
أبغضهم فببغضي أبغضهم، ومن آذاهم فقد آذاني، ومن آذاني فقد آذى الله، ومن
آذى الله أوشك أن يأخذه».
«شما را بخدا، شما را بخدا، راجع به ياران
(خدا را در نظر داشته باشيد) آنها را بعد از من هدف-انتقاد- خود قرار ندهيد
هركس كه آنها را دوست داشته باشد، بخاطر دوستى من با آنها دوستى ميكند، و
هر كس كه بر آنها بغض بورزد بخاطر دشمنى با من بر آنها بغض ميورزد، و هر كس
آنها را اذيت كند، مرا اذيت كرده است، و كسى كه مرا اذيت كند خدا را اذيت
كرده است، و كسى كه خدا را اذيت كند بزودى او را بسزايش ميرساند». (أحمد
وترمذی واو آن را حسن دانسته است).
15 ـ صحابه را دوست
داریم زیرا پیامبر ص نگه داشتن احترام ایشان و منزلتشان را نگهداری مکانت
خود دانسته است، آنچنانکه میفرماید: «احفظوني في أصحابي، ثم الذين يلونهم،
ثم الذين يلونهم». (ابن ماجه، وآلبانی آن را تصحیح کرده است). یعنی منزلت
مرا با نگه داشتن حرمت اصحابم و کسانی که تا دو قرن بعد از ایشان میآیند
حفظ کنید.
16 ـ صحابه را دوست داریم زیرا آنها از اهل علم و
فضیلت و اخلاق و راستگویی هستند، آنچنانکه پیامبر ص در این باره میفرماید:
«أرأف أمتي بأمتي أبوبكر، وأشدهم في دين الله عمر، وأصدقهم حياء عثمان،
وأقضاهم علي، وأفرضهم زيد بن ثابت، وأقرؤهم أبيّ، وأعلمهم بالحلال والحرام
معاذ بن جبل، ألا وإن لكل أمة أميناً، وأمين هذه الأمة أبوعبيدة بن
الجراح». (حاکم).
مهربانترین فرد امتم برای امتم ابوبکر است، و
محکمترینشان در امر دین عمر است، و باحیاترینشان عثمان و بهترینشان در
قضاوت علی و داناترینشان در علم میراث زید بن ثابت و آگاهترینشان به قرائت
قرآن ابیّ بن کعب و عالمترینشان در حلال و حرام معاذ بن جبل میباشد، و در
هر امتی امینی وجود دارد و امین امت من ابو عبیده بن الجراح است.